Udzielanie pierwszej pomocy po ukąszeniu przez żmiję zygzakowatą

Żmija zygzakowata ( Vipera berus) to jedyny wąż jadowity na terenie Polski. Podlega ochronie gatunkowej. Najczęściej można ją spotkać na terenach podgórskich, łąkach, pastwiskach.

Jad żmii zygzakowatej jest stosunkowo słaby. Zawiera hemorraginę (uszkodzenie ściany naczyń), koagulinę (zatory) i cytolizynę ( uszkodzenie komórek). Szczególnie podatne na jego działanie są dzieci ze względu na mała masę ciała. Ukąszenie może być nieuświadomione przez osobę poszkodowaną, szczególnie jeśli jest to dziecko. Miejscowo obserwowane są dwa ślady po zębach jadowych oddalone o 5-10 mm,  pojawia się ból, zaczerwienienie,  obrzęk, martwica. Po różnym czasie (minuty, godziny) rozwijają się objawy ogólne ( ból głowy, nudności wymioty, biegunka, powiększenie w. chłonnych, niepokój, spadek ciśnienia, duszność, zaburzenia świadomości)  prowadzące do wstrząsu.

Pierwsza pomoc polega na obmyciu zranienia zimną wodą i unieruchomieniu kończyny najlepiej poniżej poziomu ciała. Wskazane jest ochłodzenie kończyny za pomocą woreczków z lodem, okrycie poszkodowanego i podanie płynów najlepiej pozajelitowo. Metody polegające na nacinaniu rany i upuszczaniu krwi są historyczne i nie powinny być stosowane. Nie zaleca się również stosowania opasek uciskowych ( niektórzy autorzy dopuszczają opaskę uciskającą naczynia żylne powyżej zranienia w przypadku przedłużonego transportu do szpitala) zabronione są próby wysysania jadu. Należy monitorować funkcje układów krążenia i oddechowego.

Zasadniczym postępowaniem jest podanie surowicy przeciwko jadowi żmij i chirurgiczne opracowanie zranienia. Postępowanie to powinno odbywać się na terenie ośrodka dysponującego zestawem p-wstrząsowym.

Podanie surowicy jest skuteczne do 20 ( max. 24) godzin po ukąszeniu. Ampułka 5ml

zawiera  500j.a. końskiej i jest produkowana przez Wytwórnię Surowic i Szczepionek Biomed w Warszawie. Podanie następuje domięśniowo, stosowane jest też ostrzyknięcie miejscowe. Podanie dożylne jest możliwe tylko w stanie bezpośredniego zagrożenia życia. W razie potrzeby dawkę można powtórzyć.

1. Wykaz hurtowni dysponujących antytoksyną jadu żmij dla zakładów opieki zdrowotnej:

2. Ilość opakowań antytoksyny przeciwko jadowi żmii jaka w dniu 25 czerwca 2012 r. była w aptekach szpitalnych na terenie byłego województwa jeleniogórskiego.

3. Wykaz innych szpitali, które dysponują surowicą.