Międzynarodowe Prawo Humanitarne

Międzynarodowe prawo humanitarne (MPH), zwane także prawem konfliktów zbrojnych (dawniej prawem) jest częścią prawa międzynarodowego publicznego, które służy rozwiązywaniu problemów humanitarnych wynikających z konfliktów zbrojnych, w szczególności poprzez normy prawne zawierające:

– ograniczenia w metodach i środkach prowadzenia działań zbrojnych, oraz

– zasady ochrony mienia i ludności niezaangażowanej w działania zbrojne przed skutkami tych działań.

Nowożytne prawo konfliktów zbrojnych rozwinęło się w XIX wieku.

Fundamentalnymi umowami międzynarodowymi z tego zakresu są przede wszystkim tzw. Konwencje Haskie oraz tzw. Konwencje Genewskie wraz z dwoma protokołami dodatkowymi do nich z 1977 r.

Oprócz wyżej wymienionych aktów, ważnym źródłem norm MPH jest zwyczaj międzynarodowy.

Główne zasady MPH przyświecające zarówno większości konwencji, jak i zwyczajom w tej dziedzinie można określić następująco:

-Strony konfliktu zbrojnego muszą w każdym momencie rozróżniać siły zbrojne od ludności cywilnej, która nie może być atakowana,

-Ataki zbrojne mogą być skierowane wyłącznie na cele wojskowe,

-Osoby, które zaprzestały walki muszą być traktowane w sposób humanitarny,

-Niedozwolone jest zabijanie lub ranienie przeciwnika, który nie może już brać udziału w walce,

-Zabronione jest używanie metod i środków, których użycie może spowodować nieuzasadnione straty lub nadmierne cierpienie,

-Ranni i chorzy muszą być objęci opieką przez stronę, która ma ich w swojej kontroli,

-Personel, budynki i sprzęt medyczny podlegają ochronie od ataków,

-Jeńcom pojmanym przez stronę przeciwną należy się poszanowanie dla ich życia, zdrowia, praw osobistych oraz ochrona przed aktami agresji i represji.

Odpowiedzialnymi za wdrażanie norm prawa humanitarnego są przede wszystkim państwa.

Zgodnie z art. 1 Konwencji Genewskich państwa są obowiązane nie tylko do przestrzegania przepisów Konwencji, ale także do dopilnowania przestrzegania ich we wszystkich okolicznościach. Oznacza to, iż państwa- strony Konwencji mają obowiązek wpływania za pomocą wszelkich możliwych środków na przestrzeganie Konwencji także przez jej nie- strony.

Ważnym krokiem na drodze egzekwowania naruszeń MPH było powołanie Międzynarodowego Trybunału Karnego, odpowiedzialnego za sądzenie osób fizycznych winnych przestępstw wojennych.

Art. 8 Statutu Rzymskiego MTK stanowi, iż Trybunał ma jurysdykcję, m.in. w sprawach zbrodni wojennych rozumianych jako naruszenie Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 r.

Dużą rolę w monitorowaniu przestrzegania przez państwa MPH odgrywa Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża. Będąc organizacją pozarządową o szczególnym charakterze, MKCK nie tylko stoi na straży przestrzegania prawa humanitarnego, przede wszystkim Konwencji Genewskich, ale także aktywnie uczestniczy w jego rozwoju i promocji zasad mu przyświecających.